Crash-informatie T2990 Nieuwe Niedorp

Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn meer dan 40 verschillende bommenwerpers en jachtvliegtuigen neergestort binnen het grondgebied van gemeente Hollands Kroon. Ook in het IJsselmeer en de Waddenzee zijn vliegtuigen neergekomen. Enkele bemanningsleden bereikten met hun parachute de grond en werden óf opgepakt óf konden vluchten met hulp van het Verzet. De meesten van hen kwamen echter om het leven en keerden niet terug naar familie en geliefden.

Informatie over de  crash

In de nacht van 22 op 23 juni 1941 stortte een RAF-vliegtuig met zes Tsjechische bemanningsleden aan boord neer in de Kostverlorenpolder bij de Kanaalweg in Nieuwe Niedorp. Het toestel, de Vickers Wellington T2990 van 311 (Tsjecho-Slowaaks) Squadron Royal Air Force, had deze nacht een bombardement uitgevoerd op Bremen en werd op de terugweg onderschept en neergeschoten door een Duitse nachtjager. Eén bemanningslid wist tijdig uit het brandende toestel te springen, maar werd krijgsgevangen gemaakt door de bezetter. De andere vijf bemanningsleden waren tot voor kort officieel vermist.

Vickers Wellington

De bemanning

Verslagen en persberichten

Grote belangstelling bij onthullingen in Nieuwe Niedorp

Meer dan 200 bezoekers waren op 4 mei 2023 getuige van de officiële onthulling van de 18de herdenkingspaal van Stichting Herdenkingspalen Hollands Kroon. Een bijzondere onthulling omdat naast de herdenkingspaal ook het monument werd onthuld dat Rutger Jan Bredewold in opdracht van Gemeente Hollands Kroon heeft gemaakt. Een prachtig monument waarover Rutger Jan zelf aan de aanwezigen details over het ontwerp en de totstandkoming daarvan vertelde. De onthulling van het monument werd gedaan door Mevr. Katerina Sequensová, ambassadeur voor Tsjechië in Nederland, en Mr. Juraj Machac, ambassadeur voor Slowakije.

De herdenkingspaal en het monument zijn ter nagedachtenis aan de bemanning van de RAF bommenwerper die in juni 1941 neerstortte aan de Kanaalweg in Nieuwe Niedorp. In de verschillende toespraken werden de bemanningsleden van de Vickers Wellington T2990 herinnerd als helden die het grootste offer hebben gebracht voor onze vrijheid. Piloot Vilém Bufka was de enige overlevende van de crash. De andere vijf bemanningsleden waren tot voor kort officieel vermist. Na de opgraving van het toestel in 2021 kon er in januari 2022 bevestigd worden dat de overige vijf bemanningsleden waren gevonden. In juni 2022 zijn deze vijf helden begraven in Bergen op Zoom. Burgemeester Rian van Dam, die ook de onthulling van de herdenkingspaal deed, benadrukte het belang van het blijven herdenken. Ze vertelde dat we ons realiseren hoe waardevol onze vrije wereld is. In meerdere toespraken, zoals in die van de Tsjechische en Slowaakse ambassadeurs werd aandacht geschonken aan de situatie in Oekraïne, een van de buurlanden van Slowakije.

Tussen de toespraken en verhalen door zorgde de fanfare uit ’t Veld voor passende muzikale intermezzo’s. Een andere muzikale invulling kwam van Dirk Bak, de trompettist die bij alle onthullingen van Stichting Herdenkingspalen Hollands Kroon acte de présence geeft en vol overgave The Last Post en de volksliederen van Tsjechië en Slowakije ten gehore bracht. Ook de veteranen onder leiding van Dick Doornik waren zoals altijd ruim vertegenwoordigd. Er werden erg veel kransen en bloemen neergelegd bij zowel het monument als de herdenkingspaal. De Freedom Flame tulpen van de gelijknamige stichting waren al eerder geplaatst, klaar voor de bloeiperiode.

Na de officiële en ceremoniele activiteiten werden de aanwezigen nog getrakteerd op een “fly-past”, het overvliegen van een originele Lancaster bommenwerper uit de Tweede Wereldoorlog. De ronkende motoren, de slechts geringe hoogte waarop het toestel overvloog, de extra ronde die gevlogen werd om het publiek twee keer te laten genieten, dit alles maakte het een indrukwekkende afsluiting van deze gedenkwaardige dag. Een deel van het gezelschap ging na afloop naar “De Vriendschap” waar nog werd nagepraat en na-geborreld.

De organisatie van deze dag lag in handen van Chris Dijkshoorn van Stichting Herdenkingspalen Hollands Kroon, Ingrid Sijtzel en Nanneke Barends van Gemeente Hollands Kroon. Dankzij hun inzet keek iedereen terug op een mooie, indrukwekkende en zeer geslaagde dag. Onze dank gaat ook uit naar Matthijs Gemmink en Jan de Vries van Gemeente Hollands Kroon en Sieb Rienstra en Joke Koomen van het 4 mei comité Niedorp. 

Foto's van de onthulling van de herdenkingspaal en het monument

De berging

Opgraving

Het vliegtuig was opgenomen in het Nationaal Bergingsprogramma. In mei 2021 is begonnen met de berging van het toestel. Het neergestorte vliegtuig zat bijna zes meter diep onder de grond op het terrein van een boerderij waarvan de activiteiten gewoon door moesten gaan. Daarom was besloten om de verwerkingslocatie op 600 meter afstand van de bergingslocatie te plaatsen. Alles wat opgegraven werd ging met vrachtwagens naar deze verwerkingslocatie. Hier vond het onderzoek plaats. Met verschillende machines werd de klei gescheiden van restanten van vliegtuigonderdelen, munitie en eventuele stoffelijke resten van de bemanning. In al die jaren was er wel een vermoeden dat de vijf bemanningsleden zich nog in het vliegtuig bevonden, maar om dit zeker te stellen moest deze berging uitgevoerd worden. De piloot die het had overleefd had destijds aangegeven dat twee van zijn kameraden ook waren gesprongen. De vraag was dus of er resten van alle vijf vermisten zouden worden gevonden, of van slechts drie. In juni 2021 kon de berging worden afgerond en was het afwachten of de Bergings- en Identificatie Dienst van de Koninklijke Landmacht (BIDKL) de restanten van de vijf bemanningsleden had gevonden. Op 13 januari 2022 kon worden bevestigd dat alle vijf vermiste mannen waren gevonden.

Tijdens de opgraving was er ook ruimte voor een persbijeenkomst. Hiervoor was de Free Czechoslovak Air Force Associates (FCAFA) uitgenodigd. Door de toen geldende coronamaatregelen zagen zij echter geen mogelijkheid om vanuit Engeland over te komen. De FCAFA heeft Chris Dijkshoorn van onze stichting gevraagd om namens hun aanwezig te zijn bij dit persmoment. Hierdoor had SHHK de mogelijkheid om die dag foto's te maken van de bergingslocatie en de verwerkingslocatie. Daarnaast konden er ook vragen gesteld worden aan de verschillende instanties die betrokken waren bij de berging. Hiervan is een verslag gemaakt dat op onze site is gepubliceerd.

Opmerkelijk

Op de persdag konden we ook een kijkje nemen bij de gevonden munitie op de verwerkingslocatie. Bij het bestuderen van de foto's viel op dat er een kogel tussen zat die al in 1926 was geproduceerd. 15 jaar na fabricage werd deze kogel dus pas ingezet, maar in dit geval is deze dus nooit gebruikt. 

Begrafenis

Op 23 juni 2022 zijn in Bergen op Zoom de restanten van de vijf bemanningsleden begraven. Namens Stichting Herdenkingspalen Hollands Kroon mocht Chris hierbij aanwezig zijn. Namens SHHK heeft hij bloemen neergelegd tijdens de ceremonie. Het was een indrukwekkende gebeurtenis met vertegenwoordigers van verschillende landen en van de verschillende defensies. Daarnaast waren nabestaanden van de bemanningsleden overgekomen uit Tsjechië en Engeland. Enkele bemanningsleden hadden in Engeland een vriendin of een vrouw en soms zelfs een kind of in verwachting daarvan. In dit laatste geval hebben ze hun kind helaas dus nooit kunnen zien. 

Foto's van de berging van het vliegtuig

Foto's van de begrafenis in Bergen op Zoom

Onderwijsprogramma

Rondom de berging van dit vliegtuig is er een onderwijsprogramma "Uit de lucht" ontwikkeld voor leerlingen in het basisonderwijs. Kinderboekenschrijver Arend van Dam heeft speciaal hiervoor een verhalen geschreven over de luchtoorlog boven Nederland. Ook leden van de Studiegroep Luchtoorlog '39-'45 (SGLO) en het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) zijn betrokken geweest bij de ontwikkeling van het lesmateriaal. De ontwikkeling van het onderwijsprogramma was een project van Stichting Erfgoed Luchtoorlog Nederland (SELN)

Onderdeel van het lesmateriaal is een interview met Jan Jonker. Toen hij twaalf jaar oud was zag hij de Vickers Wellington bommenwerper vlak bij zijn huis neerstorten. Het interview is te zien op de site van Stichting Erfgoed Luchtoorlog Nederland.

Publicaties

Documentaire ‘De Onbekende Bevrijders’ te zien bij MAX

De indrukwekkende documentaire De Onbekende Bevrijders vertelt het verhaal van 6 Tsjechische bemanningsleden die met hun RAF-bommenwerper tijdens de Tweede Wereldoorlog in het Noord-Hollandse Nieuwe Niedorp neerstortten. Hoe kwamen deze Tsjechen hier terecht? Wie waren deze jonge Tsjechen en wat motiveerde hen om mee te strijden tegen de Duitse vijand?

Op 4 mei wordt voor deze bemanning een herdenkingspaal en een momument onthuld. Bij Omroep MAX dus een mooie documentaire over deze bemanning op 29 april. 

Klik hier voor meer informatie over de documentaire