Crash-informatie C.V-E 645 Slootdorp

Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn meer dan 40 verschillende bommenwerpers en jachtvliegtuigen neergestort binnen het grondgebied van gemeente Hollands Kroon. Ook in het IJsselmeer en de Waddenzee zijn vliegtuigen neergekomen. Enkele bemanningsleden bereikten met hun parachute de grond en werden óf opgepakt óf konden vluchten met hulp van het Verzet. De meesten van hen kwamen echter om het leven en keerden niet terug naar familie en geliefden.

Vliegtuigcrash Fokker C.V-E 645 van het Tweede Luchtvaart Regiment (3^de verkenningsgroep)

Schelpenbolweg te Slootdorp

Informatie over de crash

Op 12 mei om 16.00 uur stegen vanaf vliegveld Ruigenhoek (bij Noordwijkerhout) 4 tweedekker toestellen op, waaronder de Fokker C.V met registratienummer 645. Het doel was het bombarderen van de Duitse troepen bij de Wonsstelling in Friesland, aan de oostkant van de Afsluitdijk. Omdat er veel Duitse jachttoestellen actief waren boven de Afsluitdijk en Kornwerderzand, werd de missie boven de Afsluitdijk afgeblazen door de commandant van deze 4 vliegtuigen, de reserve 2^e luitenant-waarnemer W. Focke. De trage Fokker vliegtuigen waren voor de moderne Duitse jagers een te gemakkelijk doelwit en commandant Focke is zo verstandig om een confrontatie uit de weg te gaan.

Laag vliegend, om niet ontdekt worden, vlogen de 4 toestellen onverrichterzake terug naar de thuisbasis. Op de terugweg kregen Hoekstra en Van den Heuvel met de Fokker C.V 645 motorstoring boven de Wieringermeer. Hoekstra zag een potentiële noodlandingsbaan en zette de Fokker aan de grond. Tijdens het uitrollen belandde de Fokker met zijn landingsgestel in een sloot, waardoor het onderstel zwaar beschadigd raakt. De noodlanding was nabij de Slootweg op kavel E48. Hoekstra en Van der Meulen kwamen met de schrik vrij, stapten ongedeerd uit het vliegtuig en werden overgebracht naar vliegveld De Kooy bij Den Helder.

De bemanning

Foto's van de onthulling

Op 21 mei 2022 onthulden wij twee herdenkingspalen voor de bemanningsleden van deze vliegtuigen. Beide herdenkingspalen zijn geplaatst en onthuld aan de Schelpenbolweg. Genodigden en andere belangstellenden verzamelden bij De Cultuurschuur in Wieringerwerf waar het welkomstwoord werd gesproken door Fred de Vries van het Historisch Genootschap Wieringermeer. Fred toonde een foto met op de achterzijde toelichtende tekst over de gecrashte Fokker. Ruim tachtig jaar later komt er dus nog steeds nieuwe informatie naar boven. 

Mark Hakvoort, onze voorzitter, verwelkomde alle bezoekers en in het bijzonder Flying Officer Brad Duesbury van de Engelse ambassade in Den Haag, burgemeester Rian van Dam, Dirk en Jetty Bak, Edith van de Bovenkamp van Freedom Flame en de Veteranen Schagen - Hollands Kroon. De Nederlandse Defensie werd vertegenwoordigd door LTZ1 Richard van Hooff en SAOO Roelof van Beenen, beiden van militair vliegveld De Kooy in Den Helder. 

De herdenkingspaal voor de Fokker C.V-E 645 is de eerste paal die onze stichting heeft geplaatst en onthuld voor Nederlandse bemanning. Deze Fokker maakte een noodlanding op 12 mei 1940 waarbij de bemanningleden, Evert Meindert Hoekstra en Roelof van den Heuvel, met de schrik vrijkwamen. De Fokker toestellen waren op een missie die afgeblazen werd omdat de volop aanwezige Duitse Messerschmitt vliegtuigen een te grote overmacht vormden. LTZ1 Richard van Hooff vertelde in zijn toespraak kort wat er 82 jaar geleden gebeurde. Het volledige verhaal kunt u hier lezen. De herdenkingspaal werd vervolgens onthuld, ook door LTZ1 Richard van Hooff. Het Wilhelmus werd geblazen door Dirk Bak en er werden bloemen en kransen gelegd namens Stichting Freedom Flame, de Gemeente Hollands Kroon, het Historisch Genootschap Wieringermeer en Veteranen Schagen en Hollands Kroon. 

NH Nieuws publiceerde een artikel met video over deze dag.

Het hele verhaal

Het is zondag 1^ste pinksterdag 12 mei 1940 na 16.00 uur middags. Hoekstra, reserve 1^ste luitenant-vlieger kijkt naar beneden en ziet de rechte lijn van de afsluitdijk. Als hij opzij kijkt ziet hij drie andere Fokker tweedekkers vliegen met bommen onder de vleugels. Begeleidende jachttoestellen zoals de Fokker G1 zijn niet meer beschikbaar, vele stonden allemaal op een rij, op de vliegvelden Bergen en Waalhaven, en een groot aantal zijn bij de eerste Duitse bomaanval op 10 mei vernietigd. In de Fokker C.V, een twee persoonsverkenningsvliegtuig, is Hoekstra samen met reserve. 2^de luitenant-waarnemer Van den Heuvel onderweg naar de kop van de Afsluitdijk, aan de Friese kant, gevlogen voor een gewapende verkenning van de Wonsstelling in Friesland. Duitse troepen die vanuit het oosten door de provincie Friesland oprukken naar de Wonsstelling, moeten worden aangevallen met bommen en mitrailleurs.

Eerder die dag om 15:30 uur kwam van hogerhand het bevel om met alle beschikbare toestellen de Duitse troepen aan te vallen bij de Wonsstelling. Na 16:00 uur werd gestart met de vier verouderde tweedekker toestellen, waaronder de Fokker C.V met registratienummer 645, vanaf vliegveld Ruigenhoek (nabij Noordwijkerhout, ten noorden van Leiden). Omdat er veel Duitse jachttoestellen actief zijn boven de afsluitdijk en Kornwerderzand, wordt de missie boven de afsluitdijk afgeblazen door de commandant van deze vier vliegtuigen, reserve. 2^de luitenant-waarnemer W. Focke. De trage Fokker vliegtuigen zijn voor de moderne en het grote aantal aanwezige Duitse jagers een gemakkelijk doelwit. Commandant Focke is verstandig om een confrontatie uit de weg te gaan.

Laag boven de grond vliegend om niet ontdekt worden, vliegen de vier toestellen onverrichterzake terug naar de thuisbasis. Op de terugweg krijgen Hoekstra en Van den Heuvel met de Fokker C.V 645 motorstoring boven de Wieringermeer. Hoekstra ziet een potentiele noodlandingsbaan en zet de Fokker aan de grond. Tijdens het uitrollen beland de Fokker met zijn landingsgestel in een sloot, waardoor het onderstel zwaar beschadigd raakt. De noodlanding is nabij de Slootweg op kavel E48 in de noordwesthoek van de Wieringermeer. Hoekstra en Van den Heuvel komen met de schrik vrij en stappen ongedeerd uit het vliegtuig. Dezelfde dag worden ze overgebracht naar vliegveld De Kooy bij Den Helder. De andere drie toestellen zijn veilig teruggekomen op vliegveld Ruigenhoek rond 17:30 uur.

De foto van het vliegtuig

Van de crash is in de chaos direct na de bezetting, geen rapport gemaakt door de Luchtbeschermingsdienst van de Wieringermeer. Bekend is wat deze Fokker C.V met registratienummer 645 op 12 mei heeft meegemaakt met de bemanning: Res. 2^de lt.-wrn. R. van den Heuvel en de piloot res. 1^ste lt.-vl. Evert Meindert Hoekstra.

Op de foto is de berging van de Fokker te zien. Dit heeft plaats gevonden vlak na de bezetting van Nederland. De Fokker was met zijn onderstel in een sloot terecht gekomen en achtergelaten. De Duitse bezetter heeft het vliegtuig geborgen. Van de tweedekker is de bovenste vleugel verwijdert. Op de foto zijn een aantal details nauwelijks te onderscheiden, maar wel interessant. Namelijk links bij de propeller wordt de kabel los gemaakt waaraan het wrak uit de sloot is getrokken. De voorover gebogen man in het hemd en lange laarzen is een Duitse soldaat. Ook zijn er Duitse soldaten herkenbaar aan hun laarzen bij de vleugel. Bij de cockpit is een Vickers mitrailleur herkenbaar, die onklaar is gemaakt. Het is namelijk mogelijk om “door” de zijkant van de mitrailleur te kijken, hier behoort de grendel te zitten en deze is verwijderd.

Maar wie zijn de andere mensen op de foto? Wie is de man die een linksvoor een shagje rolt, en de jonge dame met een trendy zomerjurk? Waarom mochten deze burgers zo dicht bij de werkzaamheden komen?

De Fokker C.V verkenner met registratienummer 645

In de jaren voor de Tweede Wereld Oorlog was dit type Fokker C.V onderdeel van het Derde Verkenningsgroep van het Tweede Luchtvaart Regiment (afgekort III-2 LVR).

Type C.V E (spreek uit als C 5 E), had een motor van het type Rolls Royce Kestrel IIB (560 pk) of XI (630 pk). Een bommenlast van circa 200 kg bestaande uit een vliegtuigscherfbom van 8 kg, 2 stuks van 25 kg en 2 stuks 50 kg. De Fokker C.V had een lengte van 9.53 mtr, een hoogte 3.3 mtr en een spanwijdte 15.3 mtr. Opvallend aan het ontwerp is de dubbele vleugel (dubbeldekker) constructie, de vleugels zijn bekleed met zeildoek. Een lichte maar brandbare constructie. Er zijn in totaal 327 geproduceerd in Nederland en onder licentie in het buitenland na 1925. Er was plaats voor twee bemanningsleden aan boord, de piloot en de waarnemer (of staartschutter). Het vliegtuig was voorzien van twee machinegeweren M.18 Vickers, voorwaarts vurend. En een enkel machinegeweer M.20 Lewis, op een affuitring bediend door de waarnemer om zich te verdedigen tegen aanvallen van achteren. Het kon een topsnelheid behalen van 225km/u onder ideale omstandigheden, zonder bomlading of grote hoeveelheden brandstof. De normale kruissnelheid was slechts 205 km/u.

De Duitse bezetter

Het vliegtuig met registratienummer 645 van de piloot Hoekstra werd door de bezetter geborgen. Het wrak, ontdaan van zijn vleugels, is naar vliegveld de Kooy bij Den Helder verplaatst. Toevallig zijn er meerdere foto’s bekend van het wrak van deze Fokker met registratienummer 645, liggend op zijn rug tussen de andere restanten van de Nederlandse luchtmacht.

Ontsnapping Hoekstra

Na de noodlanding gingen Hoekstra en Van den Heuvel naar Den Helder, vliegveld De Kooy. Op 14 mei, rond 17:00 werd er medegedeeld om de wapens neer te leggen. De op vliegveld De Kooy aanwezige vliegtuigen, wapens en documenten moesten hierop in brand gestoken worden, om niet in Duitse handen te vallen. Terwijl iedereen bezig was met het sabotagewerk, slaagden twee man er in met de laatste Fokker C.X “705” te vluchten met als doel elders door te vechten. Hoewel dit streng verboden was, slaagden res. 1^ste lt.-vl. E.M. Hoekstra samen met res. Kapt.-wrn C.G.R. van Marcelis Hartsinck er in om rond 20:15 uur op te stijgen en koers te zetten richting Zeeland. Door opkomende grondmist en het invallen van de duisternis werd op het strand van Zoutelande (ca. 5 km ten westen van Vlissingen) in de provincie Zeeland geland om te overnachten. Op 15 mei gingen ze verder op aanwijzing van een plaatselijke commandant richting Calais in Frankrijk. Door benzinegebrek was het noodzakelijk om op het strand bij Bray-Dunes te landen, om vervolgens naar het vliegveld Mardyck nabij Duinkerken te vliegen. Daar werd het toestel Fokker C.X “705” achtergelaten. Hoekstra koos ervoor om terug te keren naar Nederland, maar Van Marcelis Hartsinck slaagde er uiteindelijk in om Engeland te bereiken.

Nawoord foto

Een bijzondere foto van een zondagmiddag tafereel. Maar wie zijn de mensen op de foto? De mevrouw met haar mooie zondagse jurk en de meneer links op de voorgrond die een shagje draait.  Wij mogen het niet vergeten hoe de Nederlandse luchtmacht met weinig en verouderde vliegtuigen bijna kansloos de Luftwaffe te lijf ging. Mochten er mensen zijn die het voorval van de Fokker herinneren of de mensen herkennen, dan vragen wij u contact op te nemen met de Stichting Herdenkingspalen Hollands Kroon of rechtstreeks met Mark Hakvoort (mark@shhk.nl)