Crash-informatie X9667 Waddenzee

Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn meer dan 40 verschillende bommenwerpers en jachtvliegtuigen neergestort binnen het grondgebied van gemeente Hollands Kroon. Ook in het IJsselmeer en de Waddenzee zijn vliegtuigen neergekomen. Enkele bemanningsleden bereikten met hun parachute de grond en werden óf opgepakt óf konden vluchten met hulp van het Verzet. De meesten van hen kwamen echter om het leven en keerden niet terug naar familie en geliefden.

Vickers Wellington Mk Ic X9667 ED-P – 21 OTU Waddenzee

Informatie over de crash

De Vickers Wellington vertrok op 26 januari 1943 om 18.30 uur vanaf vliegveld Moreton-in-Marsh, Engeland. Het betrof een trainingsmissie met oefenbommen. De bemanning behoorde niet tot een squadron, maar tot een Operational Training Unit. De geplande route liep tot 50 mijl uit de Engelse kust. Waarschijnlijk raakte de bemanning gedesoriënteerd boven de Noordzee. Ter hoogte van Texel werd het vliegtuig door de Duitse piloot Leutnant W. Kuthe neergeschoten. Het toestel kwam neer in de Waddenzee.

Twee maanden later spoelden bij Texel Ellis en Smith aan. Rondom Den Helder gebeurde hetzelfde met Mitchell, Llewelyn en Elvin. Navigator Tucker werd naar het lijkt pas na de oorlog in de zomer van 1945 geborgen uit het wrak. Hij is begraven op het kerkhof van Westerland. Morgan was de enige overlevende. Hij was gewond en werd tot februari 1943 in het Wilhelminagasthuis in Amsterdam verpleegd.

De bemanning

27e en 28e herdenkingspaal onthuld: Een dag van eerbetoon.

Vijf jaar geleden, op 14 september 2019, vond de onthulling plaats van onze allereerste herdenkingspaal aan het Wagenpad in Middenmeer. Dat moment markeerde het begin van een bijzonder initiatief, waarin wij de nagedachtenis aan de geallieerde bemanningen van vliegtuigen die tijdens de Tweede Wereldoorlog in onze gemeente zijn neergestort, levend houden.

Op 7 september 2024, vijf jaar later, werden twee nieuwe herdenkingspalen onthuld: de 27e en 28e in onze reeks. Deze palen zijn geplaatst in het noordelijke deel van de Gemeente Hollands Kroon, nabij het Amstelmeer.

De dag begon met een warm welkom in de tuin van Jetty Bak, een locatie die extra betekenis kreeg door herinneringen aan Dirk Bak, "onze" trompettist, van wie we begin dit jaar afscheid moesten nemen. Er waren vrijwilligers, genodigden en andere belangstellenden die samenkwamen voor deze bijzondere dag met een vol programma. Onze penningmeester, Chris Dijkshoorn, opende de dag met een welkomstwoord waarin hij iedereen bedankte voor hun komst. Een speciaal welkom voor bijzondere gasten waaronder de heer Greg French, de Australische ambassadeur in Nederland. Hij is vanuit Den Haag gekomen voor een eerbetoon aan de Australische bemanningsleden die hun leven gaven tijdens de oorlog. Daarnaast mochten we enkele directe familieleden verwelkomen van William Dudley Winward, de piloot van een Beaufighter die we later op de dag zouden herdenken. Zijn kleinzoon Paul Spurgeon was samen met familieleden zoals oomzegger Roy Fisher en achterneef Philip Roberts, met diens dochters Helen Roberts en Angela Cox, speciaal voor deze gelegenheid naar Noord-Holland gekomen. Het feit dat de nabestaanden de reis naar Nederland hadden gemaakt, benadrukte het belang van het herdenken van deze bemanningen. Zoals gebruikelijk waren de veteranen ook goed vertegenwoordigd en ook burgemeester Rian van Dam van de Gemeente Hollands Kroon was aanwezig.

Chris Dijkshoorn sprak daarnaast zijn bijzondere dank uit aan Nanneke Barends, die binnen de Gemeente Hollands Kroon nauw betrokken is bij onze stichting. Haar ondersteuning is van onschatbare waarde gebleken voor het organiseren van dagen als deze.

De eerste onthulling: Herdenking van de bemanning van de Vickers Wellington X9667

Rond 14:15 uur vertrok het gezelschap richting de locatie van de eerste herdenkingspaal, ter ere van de bemanning van de Vickers Wellington X9667. Dit vliegtuig stortte neer in de Waddenzee nadat het door een Duitse jager was neergeschoten. Aan boord waren zeven bemanningsleden, afkomstig uit zowel Engeland als Australië. Helaas overleefde slechts één bemanningslid, John Morgan, de crash; de overige zes kwamen om het leven. Chris Dijkshoorn vertelde het verhaal van deze tragische gebeurtenis en legde uit dat de bemanning eigenlijk helemaal niet in dat gebied had moeten zijn. Ze waren met oefenbommen aan boord uit koers geraakt, en hun verdwaalde route bracht hen in het vizier van de Duitse jagers, die hen neerschoten. Dit gegeven maakte de crash extra triest.

Voordat de Australische ambassadeur de onthulling van de herdenkingspaal verrichtte, hield hij een korte toespraak. Hij sprak zijn respect uit voor de inzet van onze stichting en het belang van het blijven herdenken van deze helden. Daarna vond het eerbetoon van de veteranen plaats, onder leiding van veteraan Dick Doornik. Trompettist Hans Elling speelde de volksliederen van zowel Australië als het Verenigd Koninkrijk. Hierna legde burgemeester Rian van Dam namens de Gemeente Hollands Kroon een krans bij de herdenkingspaal. Dit werd gevolgd door de heer Greg French, die namens de Australische ambassade ook een krans legde. 

Een bezoek aan het graf van navigator Eric Hector Tucker

Na de onthulling van de herdenkingspaal voor de bemanning van de Vickers Wellington X9667, begaf het gezelschap zich naar de begraafplaats van Westerland. Hier ligt Eric Hector Tucker begraven, de navigator van het vliegtuig dat neerstortte in de Waddenzee. De groep verzamelde zich bij zijn graf, waar opnieuw een ceremonie plaatsvond. Trompettist Hans Elling speelde The Last Post, een eerbetoon aan Tucker en de andere bemanningsleden die hun leven lieten voor onze vrijheid. Burgemeester Rian van Dam en ambassadeur Greg French legden beiden bloemen bij het graf. 

De tweede onthulling: Het verhaal van de Beaufighter in het Amstelmeer

Na het bezoek aan de begraafplaats vertrok de groep naar de jachthaven van De Haukes, waar de tweede herdenkingspaal werd onthuld. Deze paal herdenkt de crash van een Beaufighter op 18 februari 1943. Het vliegtuig stortte neer in het Amstelmeer, waarbij twee bemanningsleden betrokken waren: piloot William Dudley Winward en zijn collega Charles Kenneth Wood. Winward wist het toestel te verlaten nadat het op de bodem van het meer terecht was gekomen, maar Wood had minder geluk en overleefde de crash niet. De tragiek van dit verhaal werd door burgemeester Rian van Dam treffend verwoord in haar toespraak. Ze sprak over de verwarring en angst die de piloot moet hebben gevoeld toen hij na de crash weer boven water kwam, buiten bewustzijn geraakt door de klap. "Je hebt geen idee waar je bent, wat doet dat met je? Hoe dan?", vroeg ze zich hardop af. 

Paul Spurgeon, de kleinzoon van William Dudley Winward, onthulde de herdenkingspaal en vertelde daarna in zijn toespraak dat hij zijn grootvader nooit echt heeft gekend, omdat deze overleed toen Paul nog maar drie jaar oud was. Toch heeft hij zich verdiept in de gebeurtenissen van ruim 80 jaar geleden en had hij foto’s meegebracht om te delen met de aanwezigen. Hij sprak zijn dank uit aan iedereen die betrokken was bij de organisatie van deze dag, en benadrukte hoe belangrijk het is dat verhalen als deze blijven voortleven.

Hans Elling blies wederom de volksliederen van het Verenigd Koninkrijk en The Last Post, waarna er kransen werden gelegd bij de onthulde herdenkingspaal.

Na het formele deel werden bij de Marine Watersportvereniging onder het genot van een drankje verder foto's en verhalen uitgewisseld. 

Foto's van de onthulling