Crash-informatie 42-63969 IJsselmeer

Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn meer dan 40 verschillende bommenwerpers en jachtvliegtuigen neergestort binnen het grondgebied van gemeente Hollands Kroon. Ook in het IJsselmeer en de Waddenzee zijn vliegtuigen neergekomen. Enkele bemanningsleden bereikten met hun parachute de grond en werden óf opgepakt óf konden vluchten met hulp van het Verzet. De meesten van hen kwamen echter om het leven en keerden niet terug naar familie en geliefden.

Foto van een Amerikaanse B-24 bommenwerper

Informatie over de crash

In de ochtend van 22 december 1943 was de bommenwerper opgestegen vanaf het vliegveld Hardwick in Engeland. De Amerikaanse bommenwerpers hadden als doel het rangeerterrein van de Duitse stad Osnabrück. Op de terugweg kwam de formatie vliegtuigen boven Nederland, ten oosten van Staphorst, onder vuur te liggen van Duits luchtafweergeschut (Flak). De formatie brak op,  waarna de achterblijvers meerdere keren werden aangevallen door de Duitse jagers. Tussen Osnabrück en de Engelse kust werden die dag 22 bommenwerpers neergeschoten. Waaronder de B-24 bommenwerper van piloot Hunt en zijn bemanning. Het vliegtuig stortte om circa 15.00 uur neer in het noordelijk deel van het IJsselmeer.

Alle negen bemanningsleden kwamen om het leven. In de maanden erna spoelden op verschillende locaties rond het IJsselmeer bemanningsleden aan. Nabij de haven van Oude Zeug is de staartschutter Bennet gevonden. Mogelijk zou daar ook de tweede piloot Congelli zijn aangespoeld. Tijdens de oorlog werden de lichamen begraven op het kerkhof van Middenmeer. Na de oorlog werden ze herbegraven in Margraten, Neuville-en-Condroz (B) of overgebracht naar de Verenigde Staten.

De bemanning

Verslagen

Onthulling 22ste en 23ste herdenkingspaal

Op 7 oktober zijn onze 22ste en 23ste herdenkingspaal onthuld. De ontvangst van de gasten was in de Cultuurschuur in Wieringerwerf met koffie en een welkomstwoord van Jan Wouts, voorzitter van het Historisch Genootschap Wieringermeer. Onze voorzitter Mark Hakvoort heette iedereen welkom, een speciaal welkom was er voor Kolonel Juris L. Jansons van de U.S. Air Force. De Amerikaanse vertegenwoordiging had alles te maken met de twee onthullingen van deze dag. Alle bemanningsleden die vandaag herdacht worden hebben de Amerikaanse nationaliteit. Totaal 10 jonge helden kwamen in 1943 om het leven toen hun toestellen na gevechten met de bezetter in het IJsselmeer crashten. Mark Hakvoort benadrukte in zijn toespraak nog maar eens dat vrijheid in deze tijd niet vanzelfsprekend is, onze vrijheid van nu hebben we te danken aan deze, en vele andere helden.

De eerste onthulling van vandaag vond plaats bij De Oude Zeug. Daar sprak burgemeester Rian van Dam de bezoekers toe, verrichtte de officiële onthulling van de herdenkingspaal en legde namens de Gemeente Hollands Kroon een krans. Mark Hakvoort noemde de namen van de negen bemanningsleden van de B-24 bommenwerper, stuk voor stuk jonge mannen tussen de 20 en 31 jaar oud. Van staartschutter James W. Bennet is helaas de leeftijd onbekend. De veteranen onder leiding van Dick Doornik waren, net als bij alle eerdere onthullingen, weer goed vertegenwoordigd en gaven cachet aan de ceremonie. Dirk Bak blies op zijn trompet The Last Post en het Amerikaanse volkslied.

De tweede onthulling van deze dag was ter nagedachtenis aan de Amerikaanse piloot Frank Gallion die in 1943 met zijn P-47D Thunderbolt in het IJsselmeer crashte en daarbij om het leven kwam. De herdenkingspaal is geplaatst bij het Dijkgat, de plek waar de bezetter op 17 april 1945 de dijk opblies waarmee de nog niet zolang drooggelegde Wieringermeerpolder weer onder water kwam te staan. Kolonel Jansons van de Amerikaanse ambassade sprak de bezoekers toe. In de korte tijd dat hij nu in Nederland is vertelde hij, overigens in uitstekend Nederlands, verrast te zijn door de wijze waarop Nederlanders de Tweede Wereldoorlog herdenken en dankbaarheid en respect tonen aan de bevrijders. Kolonel Jansons bracht ook nog een verrassing mee, de originele gesp van de gordel van piloot Frank Gallion, prachtig ingelijst. De eer was aan Jansons om de herdenkingspaal officieel te onthullen en een krans te leggen. Ook het Historisch Genootschap Wieringermeer en de Gemeente Hollands Kroon legden kransen bij deze herdenkingspaal. Dirk Bak speelde op werkelijk voortreffelijke wijze The Last Post en The Star-Spangled Banner. Met een minuut stilte en de aanwezige veteranen was hiermee ook deze ceremonie compleet en indrukwekkend.

Kolonel Jansons werd door burgemeester Rian van Dam en het bestuur van onze stichting na afloop meegenomen naar het Dijkgat, waar details over deze gebeurtenis te lezen zijn, maar ook de kennis van zowel de burgemeester als van onze bestuursleden maakte het een informatieve afsluiting van deze dag.

Foto's van de onthulling

Het hele verhaal

Omgekomen, maar niet vergeten

Het onbekende verhaal van de B-24D Liberator 42-63969 en haar bemanning.

In de ochtend van 22 december 1943 was de Amerikaanse zware viermotorige bommenwerper opgestegen vanaf het vliegveld Hardwick in Engeland. De bemanning en het vliegtuig behoorden bij de 93rd Bomber Group / 409th Bomber Squadron. De Amerikaanse bommenwerpers hadden als doel het treinrangeerterrein van de Duitse stad Osnabrück. Op de terugweg kwam de formatie vliegtuigen boven Nederland, ten oosten van Staphorst, onder vuur te liggen van Duits luchtafweergeschut (Flak). Om het luchtafweergeschut te vermijden ondernam het leidende vliegtuig ontwijkende acties waardoor de formatie “box van bommenwerpers” uiteenviel. De formatie brak op, waarna de achterblijvers meerdere keren werden aangevallen door Duitse jachtvliegtuigen. In de hierdoor ontstane verwarring bleef de exacte crashlocatie van dit vliegtuig onbekend, omdat geen melding is gemaakt door andere Amerikaanse vliegtuigbemanningen.

Tussen Osnabrück en de Engelse kust werden die dag 22 bommenwerpers neergeschoten, waaronder de B-24 bommenwerper met code YM-H van piloot Hunt en zijn bemanning. Het vliegtuig stortte om circa 15.00 uur neer, waarschijnlijk in het noordelijke deel van het IJsselmeer. De locatie is helaas niet helemaal zeker. Op enkele websites wordt gemeld “15 miles ten Noordoosten van Amsterdam”, maar dit kan incorrect zijn gezien de andere crashes die dag van de opengebroken formatie en de locatie van de gevonden bemanningsleden van deze Liberator 42-63969.

Alle negen Amerikaanse bemanningsleden kwamen om het leven. In de maanden erna werden op verschillende locaties rond het IJsselmeer drie of mogelijk vier bemanningsleden gevonden.  

Hunt

De piloot 1st Lieutenant Grady Glenn Hunt (26 jaar) is na zes maanden aangespoeld en gevonden aan de dijk, ten zuiden van Makkum (Friesland) aan de oostkant van het IJsselmeer.

Op 23 juni 1944 is Hunt begraven op de oude begraafplaats van Makkum in grafnummer 34. In grafnummer 33 (links van Hunt) lag een andere Amerikaanse vliegenier. In grafnummer 35 werd op 26 juni een vliegenier (een schutter) begraven waarvan de naam en rang onbekend zijn. De website ZZAirwar vermeldt dat ze alle drie kort na elkaar aanspoelden aan de voet van de IJsselmeerdijk. Na de oorlog heeft het American Quartermaster Grave Recovery team de drie graven onderzocht. Grafnummer 33 en het graf van Hunt (34) werden overgebracht naar de US Identification Centre in Neuville-en-Condroz (Belgie). De onbekende vliegenier op grafnummer 35 is waarschijnlijk van Britse afkomst en heeft een RAF-grafsteen gekregen. Hij ligt nog steeds begraven in Makkum met twee lege plaatsen naast hem. In 1949 is 2st Lieutenant Hunt opnieuw begraven in Susanville in USA.

Cook

Staff sergeant Roy Cook was de rompschutter, 31 jaar oud en spoelde vijf maanden na de crash aan op de voet van de Buitenpolder-dijk nabij Workum, aan de Oostelijke zijde van het IJsselmeer. Cook werd begraven naast negen andere Geallieerde graven op de begraafplaats in Workum. Na de oorlog is hij opgegraven en overgebracht naar de US centralization War Cemetery "Netherlands" in Margraten, waar hij tot op de dag van vandaag rust in graf deel A, rij 8, grafnummer 25.

Bennet

Onduidelijkheid is er over de vindlocatie van staartschutter Staff sergeant James W. Bennet (leeftijd onbekend). Hij is nabij de werkhaven van Oude Zeug gevonden en/of aangespoeld aan de Wieringermeerdijk, de Westelijke zijde van het IJsselmeer. Het kan ook zijn dat een (Duitse) boot of vissers het lichaam op het IJsselmeer hebben gevonden en meegenomen naar de Oude Zeug. Bennet is op 18 juni 1944 geborgen en op 20 juni 1944 begraven in het grafnummer 713 op de Algemene begraafplaats Middenmeer. Na de oorlog is Bennet herbegraven op de US-begraafplaats 'Ardennes', nabij het dorp Neupré (Neuville-en-Condroz) in België. Zijn graf is op de begraafplaats deel B, rij 10, graf nummer 21.

Congelli

Waarschijnlijk zou daar, bij de Oude Zeug, ook de tweede piloot 2nd Lieutenant Joseph Pasquale Congelli (21 jaar) zijn gevonden of aangespoeld, het mogelijk vierde gevonden bemanningslid. Hierover is twijfel. Op 15 November 1944 werden met een (Duitse?) boot stoffelijk resten en kledingstukken van de Amerikaanse USAAF luchtmacht geborgen in de werkhaven Oude Zeug. De naam op de kledingstukken was niet duidelijk leesbaar na circa elf maanden in het water te hebben gelegen. Officieel staat Congelli daarom geregistreerd als Missing in Action (MIA). Op 20 November 1944 werden de stoffelijke resten begraven door de Nederlandse begrafenisondernemer W. Hoes en zijn assistent S. Wolters. Er was gebrek aan hout, in opdracht van de bezetter is hij zonder kist begraven in grafnummer 716 onder de naam “L. JP Songelli”.

Door de staat waarin het lichaam en de kleding zich bevonden en met de wetenschap dat bemanningsleden ook wel kledingstukken onderling uitwisselden zijn er altijd vraagtekens gebleven rond co-piloot Congelli.

Na de berging zijn de menselijke resten en kledingstukken begraven op de begraafsplaats in Middenmeer. Na het droogvallen na de onderwaterzetting van de Wieringermeerpolder heeft het Grave Recovery team in 1946 de resten opgegraven en overgebracht voor verder onderzoek. Op basis van berekeningen kwam de gereconstrueerde lengte van de overblijfselen overeen met die van 2nd Lieutenant Congelli. Ze wisten dat andere bemanningsleden van de B-24 42-63969 hier ook aan land waren gekomen. De kist met stoffelijke resten werd naar het Amerikaanse identificatiecentrum in Neuville-en Condroz, België gestuurd. Toen 2nd Lieutenant Congelli echter begraven zou worden op de begraafplaats daar (USA War Cemetery "Ardennes" in Neupré), bleek bij een controle dat de kist niet de inhoud had zoals die was beschreven door de eerdergenoemde begrafenisondernemer.  Of er kisten en/of papieren zijn verwisseld is onbekend. Het Amerikaanse leger voerde een grondig onderzoek uit, maar zonder gewenst resultaat (bron ZZairwar). De kist met daarin de resten van het bemanningslid kon niet worden teruggevonden.

In 2015 heeft een Amerikaanse reporter, meneer Shane van een lokaal TV & Radio station in Upstate New York, contact gehad met meneer P. Cootjans uit Limburg (bron 2016 meneer P. Cootjans). Hij heeft een oorlogsgraf geadopteerd in Margraten. Via dit contact is er een neef van Joseph P. Congelli gevonden, meneer Nick Congelli. Zijn vader (toen inmiddels overleden) was een broer van Joseph (bron: backtonormandy.org).

2nd Lieutenant Joseph P. Congelli rust waarschijnlijk als “Known but to God' op een Amerikaanse oorlogsbegraafplaats in Nederland (Margraten) of op de Amerikaanse oorlogsbegraafplaats 'Ardennen' in Neupré, België. Naar aanleiding van een krantenartikel (in het Upstate NewYork waar de familie Congelli woont) was er een DNA-onderzoek gestart in 2015, mede doordat er toen nog broers en zussen in leven waren in 2016 en deze nabestaanden zekerheid en antwoorden wilden hebben. Helaas zijn de eindresultaten niet bekend of nog niet openbaar gemaakt.

Missing in Action

De andere vijf bemanningsleden staan nog steeds als vermeld vermist, Missing in Action (afgekort MIA). 

Wat nu verder?

Het verhaal over de Amerikaanse bemanningsleden en de B-24 bommenwerper is incompleet en met nog veel onzekerheden. Desondanks hebben wij een herdenkingspaal geplaatst bij werkhaven de Oude Zeug met uitzicht op het IJsselmeer.

Kampeerders, fietsers, surfers en geïnteresseerden kunnen dit lezen, zodat deze bemanning en hun offer voor onze vrijheid, niet wordt vergeten. Mocht u meer informatie met ons willen delen die het verhaal aanvullen, mailt u dan naar markhakvoort14@gmail.com